Soms sluimeren we in spirituele zin. Het geluid van de sjofar maakt ons wakker. G’d houdt ons alert. Wanneer wij verzwakken, vallen wij in slaap. Dan zijn we ongevoelig voor ieder hoger streven. Willen we iets meenemen van Rosj Hasjana dan moeten we ons voorbereiden.

De mens is op aarde
1. om te genieten van G’ds Schepping en
2. om te werken.

Te werken aan zichzelf en zijn geestelijke groei. Elk jaar gaan we weer een nieuwe cyclus van voorbereidingen door. Het begint
1. in de zomer met Tisja be’av, de nationale treurdag. Dan doen wij tesjoeva, uit bitterheid.
2. Dan gaan we door Elloel naar Rosj Hasjana en doen wij tesjoeva uit angst. Angst voor de Hemelse berechting.
3. Met Jom Kippoer doen we tesjoeva uit ontzag voor het Opperwezen.
4. Daarna bereiken we Soekot, het Loofhuttenfeest, waar wij tesjoeva doen uit liefde en eenheid.
5. Met simchat Tora doen wij uiteindelijk alles met vreugde en dans.

Melodieën en voedsel
Maar alles heeft voorbereiding en begeleiding nodig. Daarzonder kunnen we al die hogere gevoelens niet in ons opnemen. Deze voorbereidingen bestaan uit spirituele bewegingen en gewijde melodieën, die ons in vervoering brengen maar kunnen ook gestalte krijgen in eten. Want al deze geestelijke processen worden begeleid door culinaire hoogstandjes.

1. Op Tisja be’av, eten wij helemaal niets uit bitterheid.
2. De angst in Elloel uit zich doordat wij alles eten met een voor- en na-beracha, zegenspreuk waardoor het eten een hogere bestemming krijgt. Joods eten is eten is lesjeem Sjamajiem, om energie op te doen voor het Jodendom. Joods eten gebeurt met diepgang en betekenis. Joods eten is symboliek van spirituele groei naar een gewijde attitude. Ik geef enkele voorbeelden van de symboliek van kosjere dieren:

Wil een dier koosjer zijn, dan moet het allereerst hoeven hebben. Hoeven duiden op onze houding tegenover het materiële. We moeten er enigszins boven staan, het relatieve ervan inzien. We staan met onze beide benen op de grond. Prima! Als het ook daarbij blijft. Heiligheid is ver te zoeken als ook ons hoofd volledig geabsorbeerd wordt door het aardse.

De hoeven moeten gespleten zijn – we moet en selectief zijn. Met de rechterhand moeten wij de medemens naar de Tora brengen, met de linkerhand het kwade verwerpen. Het dier moet zijn voedsel herkauwen – wij moeten herkauwen. Voordat we ons storten in de ‘struggle for life' dienen wij goed bij onszelf na te gaan of ons Jodendom niet in gevaar komt. Hebben we eenmaal een beroep of zaak, dan dienen wij bij iedere tijdsbesteding onszelf af te vragen of hier geen andere invulling meer passend zou zijn geweest. Een uur overwerken of een uur Tora leren. Een nieuwe auto of meer liefdadigheid. Daarnaast is sjechieta vereist. Slachten verwijdert de dierlijke levenskracht. Vaak zien wij ons in zaken geplaatst voor de morele keus: handelen als een ‘Mensch' en volledig eerlijk zijn of toegeven aan winstbejag.

3. Rosj Hasjana uit zich op consumptieve wijze in de vorm van de challes, broden en allerlei simaniem, tekenen waarmee we non-verbaal een goed en zoet jaar afsmeken. De challes symboliseren drie zaken:
a. Ronde challes herinneren ons aan de totale heerschappij van G’d, dat zonder begin of eind is. Ze symboliseren ook een kroon als teken van G’ds soevereiniteit over het heelal. Verder denken we hierbij aan het cyclische karakter van ons leven en spreken hiermee de wens uit, dat het komende jaar ongebroken moge zijn, zonder enige tragedie.
b. Anderen maken de challes in de vorm van een vogel. Hiermee spreken wij non-verbaal de hoop uit, dat onze gebeden direct de Hemel mogen bereiken zoals vogels naar Boven wegvliegen.
c. Een derde minhag, gewoonte wil challes in de vorm van een ladder waarmee wij aangeven terdege te beseffen, dat op Rosj Hasjana besloten wordt wie zal stijgen en wie zal dalen.

In Elloel aten wij nog passief met allerlei symboliek. Maar op Rosj Hasjana eten wij actief met simaniem, tekenen. Deze simaniem zijn bedoeld als stimulansen, die ons aanzetten tot groei en tikoen, verbetering. Dit is actief, groeiend eten. 

Thuisgekomen uit sjoel eten we op Rosj Hasjana een zoet appeltje met honing. Allereerst omdat dit een goed teken vormt maar tevens omdat dit verwijst naar het kabbalistische ‘appelveld’, het symbool voor een sfeer van overgave aan het Hogere. De honing refereert aan het zoete recht van het Opperwezen. De oude Hollandse minhag, gewoonte was om bij de maaltijd ‘s avonds vlees van een schaapskop te eten. Daarbij werd de wens uitgesproken dat wij ‘tot hoofd en niet tot staart’ zullen zijn.

4. Met Jom Kippoer doen we tesjoeva uit ontzag voor het Opperwezen. Wij eten – en dat is zelfs een mitsva, gebod – op de dag voor Jom Kippoer en vasten op Jom Kippoer. Dit vasten is niet weigeren te eten uit bitterheid maar niet eten omdat wij op deze dag het niveau van Engelen hebben bereikt. Het eten op de 9e Tisjri, de dag voor Jom Kippoer staat eigenlijk op een nog hoger niveau dan het vasten op de 10e Tisjri, Jom Kippoer. Op de dag voor Jom Kippoer eten we lesjeem Sjamaiem, voor Hasjeem om op Jom Kippoer het gebod uit de Tora om te vasten, te kunnen vervullen. Dat brengt de menselijke consumptie op een Hemels niveau.

5. Daarna bereiken we Soekot, het Loofhuttenfeest, waar wij tesjoeva doen uit liefde en eenheid. De eenheid uit zich in de plantenbundel met zijn vier soorten, die verschillende menstypen symboliseren, die toch de eenheid kunnen vinden om eensgezind G’d te dienen. Maar we zitten ook in de Soeka, de Loofhut, waar alles wat wij doen een mitsva, gebod is. Eten en slapen worden opeens een verbinding met het Opperwezen. De Soeka wordt vergeleken met een chagiga, een feestoffer in de Tempel. Ons eten wordt als een korban, een offer in dienst van G’d. Onze tafel, waar wij gasten uitnodigen, is als een altaar. Ons eten is als een offer, vervuld van gewijdheid en vervulling .

6. Met simchat Tora doen wij uiteindelijk alles met vreugde en dans. We ontstijgen het aardse door te dansen. We drinken elkaar lechaim toe en komen in hogere sferen. We dansen als kleine kinderen. In de voeten zijn we allemaal gelijk. De Tora blijft dicht. Alle intellectuele verschillen tussen de mensen verdwijnen als sneeuw voor de zon.

Dit is de stijgende culinaire inkeer en tesjoeva-beweging van Tisjri.

Ik wens jullie een goed en zoet jaar in de hoop dat wij spoedig allen naar Jeroesjalajiem mogen trekken voor een volledige lichamelijke en geestelijke verlossing.

©Dayan Evers 2012