Afbeelding: Formidable complicité entre des enfants et des animaux

Berachot 12b leren wij dat Rabbah bar Chinana de Oude in de naam van Rav zei: "Een ieder die de kans heeft Hasjem te smeken ten gunste van zijn naaste en Hasjem niet smeekt [voor zijn naaste], wordt een zondaar genoemd. Want Sjmo'el Hanavi zei tegen het volk van Israël: "en - ook - het zij verre van mij dat ik tegen Hasjem zou zondigen door op te onthouden om voor jullie te bidden”’ [1Sjmoel12:23]

Wanneer iemand lijdt, op wat voor manier dan ook en de ander maakt geen gebruik van de meest krachtigste bijstand die hij aan zijn naaste kan geven, lijdt hij aan gebrek voor naaste liefde: ahavat Jisrael [een gebod; dit geldt overigens ook voor niet Joden].Het gevolg is middah kneged middah – maat voor maat. De gebeden van degene die hier in gebreke is, zullen voor hemzelf ook niet efficiënt zijn.

De Gemara leert in Berachot 32b dat nadat de tweede Bejt Hamiqdasj werd vernietigd, de Poorten van Tefillah, Gebed, werden gesloten. Sefer Chassidim legt uit dat het feit dat mensen geen oprechte pijn voelen voor hun mede Jood [red. of niet Jood], hun gebeden worden geweigerd [Siman 553, Yaron Devash vol.1, Derush 1]. Dit gebrek aan empathie is een symptoom van een tekort aan de mitswa "w'ahavta l'rei'acha kamocha.... van je naaste houden als van jezelf....". W'ahavta l'rei'acha kamocha is een krachtige motor om je gebeden verhoord te krijgen.

Waarom is het zo moeilijk te zijn om empathie te hebben?
De stadia in iemand leven zijn gevarieerd. Ieder kind komt als een egoïstisch wezen op de wereld om verzorgd, gepamperd en gevoed te worden. Menig persoon groeit emotioneel haast niet uit dit stadium. Anderen daarentegen berijden hele hoge pieken waardoor dat ze haast supermensen lijken in het omkijken naar andere mensen en voor zichzelf haast niets nemen van deze wereld dan noodzakelijk. Zij volgens de wegen van Hasjem en worden een vat voor Zijn Tora, wijsheid en chesed.

Om op een niveau van ware empathie voor anderen te komen, is niet gemakkelijk. Zelfs voor de gewone man die het allemaal goed bedoeld, maar zich helemaal laat opslokken door zijn eigen leven. Het is geen vraag of, maar chas wesjalom wanneer hij zijn portie lijden voor de kiezen krijgt. Dan zal hij voelen wat de ander heeft gevoeld. Niemand wilt lijden zoals de buurman verderop. De remedie is volgens Pirke Avot 6:6 nosej b'ol iem chavejro, het delen van de lasten van zijn naaste. Het ontwikkelen van empathie voor andere mensen wat buiten iemand eigen ervaring ligt, is een langdurig proces. Wanneer het kind, die wij net noemden, uit zijn kindsheid groeit, en wilt dat de interactie tussen hem en zijn omgeving prettig blijft, hij rekening moet leren houden met andere mensen. Eerst leert hij zijn speelgoed te delen, en wanneer hij verder opgroeit leert hij daardoor dat andere mensen ook behoeften hebben. Ondanks dat, blijft iemands initiële zelf geabsorbeerde houding een levenslange streven die een sleutel is nAr spirituele groei.

In dit kader zei Hillel tegen een goj die gioer wilde doen: "wat je haat, doe dat een ander niet aan". Sensitiviteit naar anderen toe is een rode draad die door de hele Tora heenloopt! Alle 613 geboden helpen de mens vrij te komen van zijn egoïstische houding waarin hij is geboren. Ook de zeven Noachidische wetten, wanneer zij strikt worden genomen zoals ze bedoeld zijn, helpen de niet Joden om verder dan hun eigen tuin te kijken. Al deze geboden leren je te stappen on de gedachten en gevoelens van je naaste.

Hasjem nam het voorbeeld!
Mensen leren door voorbeeld. Hasjem gaf voorbeeld toen het Joodse volk in Mitsrajiem was. Hij zei namelijk tegen Mosje bij de brandende struik: "Ik ben met hen in hun lijden." [Tehilliem 91:15; Rasji op Sjmot 3:2 s.v. Mitoch Hasneh]. Mosje Rabbenoe nam het voorbeeld over. Shemot Rabbah 1:27 leert dat Mosje Rabbenoe huilde en tegen zichzelf zei: "Ik voel door hen zo'n pijn! Ik wilde dat ik voor hen dood kon gaan! Er is niets zwaarder dan het maken van bakstenen!" Vervolgens [als prins van Egypte] zette hijzelf zijn schouders er onder en hielp zoveel mogelijk Joden met hun zware werk.

Moeilijkheden van je naaste zijn ook jouw problemen. Soms ben je in staat financiële ondersteuning te bieden, ander keer een luisterend oor of het geven van bemoedigende woorden. Wij zijn allemaal in staat het lijden van een ander in onze harten toe te laten en Hasjem smeken voor de mensen in je omgeving die lijden compassie te hebben.

Focus
De meeste mensen wensen oprechte empathie te hebben, maar zij laten zich bedelven door de obstakels. De obstakels zijn gebrek aan tijd en focus. Wanneer je iemands probleem aanhoort, maar het probleem raakt niet je hart, is er vaak sprake van gebrek aan focus. Om de situatie van de ander een beetje te begrijpen en in mee te voelen, moet je de situatie – waarin jouw naaste zit - visualiseren. Een voorbeeld is Chaya.

Chaya wilde net gaan slapen toen de telefoon ging. Het was iemand van de Tehilliem Telefoon Lijst. Wanneer iemand in nood is, dan wordt Chaya gebeld en zij belt de volgende in de lijst, de volgende belt de naam eronder waardoor er een ketting van mensen ontstaat die voor de persoon in nood Tehilliem gaat zeggen. Chaya nam met moeite op en schreef de naam van de zieke persoon op, zo ook de naam van de moeder. Vervolgens belde ze naar de volgende op de lijst, werd niet opgenomen. De volgende daaronder dan. Antwoordapparaat. De derde nam op. Chaya legde de situatie uit en gaf de namen van de betrokkene en de moeder door en ging vervolgens slapen.
De volgende morgen werd ze wakker en realiseerde zich dat zijzelf vergeten was Tehilliem te zeggen voor de persoon in nood. Zij stond gisteravond wel klaar om te helpen, want ze had de telefoonketen opgang gezet, maar ze had geen inbeeldingsvermogen. Chaya had geen focus op het probleem van de betrokkene waardoor ze juist het meest essentiële onderdeel van deze hulplijn vergat. Ze schrok er zelf van. Ze stelde zich voor in wat voor nood de persoon zat door de situatie in te beelden. Vervolgens pakte zij haar Tehilliem op en met veel kavanah zei ze de Tehilliem voor de persoon in kwestie op.

Zodra iemand de ellende van iemand heeft aangehoord, hoe snel gaat men weer naar de orde van de dag? Vaak is het egoïsme, soms is het omdat de situatie van de ander te dichtbij komt en je daarvoor af wilt sluiten. Beide niet goed. Beide niet toegestaan volgens de Tora!

Stappen naar empathie
Er zijn een paar stappen die mensen kunnen helpen om empathie voor de ander te krijgen.
1. Wees bewust van je eigen emoties, want dat is essentieel om de gevoelens van je naaste te begrijpen. Als je aansluiting zoekt naar de reeks van je eigen emotionele ervaringen, dan ben je in staat een brug te bouwen tussen jouw emoties en die van anderen. Dit stelt je in staat te weten wat de ander nodig heeft en wat voor hulp je kan bieden.
2. Reflecteer op diverse situaties waar je instaat bent om sowieso empathie te kunnen bieden. Vergelijk deze dan de gemiste kansen die eerder je hebt gehad om empathie naar je naaste te tonen.
3. Denk aan de persoon die in een situatie zit die tefillah – gebed- nodig heeft. Stel je nu eens, chas wesjalom, voor dat jij in die situatie zit. Heb voor ogen dat jij net zo goed wilt dat de ander ook voor jou dawnent.
4. Wanneer je hoort dat iemand jouw tefillah nodig heeft, visualiseer op een levendige manier hoe die ander in de problemen zit. Stel je die angst eens voor, maar zijn hoop. Stel je eens de gevoelens van zijn familie voor die in die situatie zitten. Roep deze beelden nog eens op zodra je voor die persoon gaat dawnen. 5. De Chazon Ish stelt dat "een ieder zijn best moet doen goed te doen en de pijn van de ander te verlichten ... het doen beïnvloedt iemands hart. Het zelfde geldt ook dat je moet dawnen voor de pijn [zij emotioneel, fysiek], zelfs wanneer de woorden van de tefillah niet voortkomen uit iemands hart" [letters of the Chazon Ish, vol.1, letter 123]. Dus ook al heb je geen gevoel voor de situatie of persoon, je moet het wel doen.
6. Rav Dessler adviseert in zijn Michtav Meeliyahu vol.3 pag.89, maar ook aan de onderkant van vol.1 pag.37 dat jij jezelf moet identificeren met andere mensen met zowel je hart als ziel. "Een persoon kan zichzelf en zijn naaste Jood zien als een lichaam wanneer hij ten gunste van zijn naaste met heel zijn wezen handelt. Hij zal zich één met de anderen voelen".

Hoe verhoudt punt zes, maar eigenlijk deze hele les, dit met niet-Joden? Niet-Joden vormen onderling en met de Joden géén één lichaam. Alleen Joden onderling vormen één lichaam. Maar de rechtvaardigen onder de niet-Joden hebben wel een deel in Olam Haba enkel en alleen dankzij de Joden. Zoals alle moessar voor Joden geldt, geldt moessar daarom ook voor alle niet-Joden. Niet-Joden kunnen alleen naar Olam Haba door zich aan de zeven Noachiedische wetten te houden en zich vast te klampen aan de Joden. Immers zij missen de zieldelen Chaya en Jechiedah die je nodig hebt om überhaupt in Olam Haba te leven. De Joden 'delen' deze met hen als het ware. Hoe dit in elkaar zit, verwijzen wij je naar 1.3 Geschiedenis van de scheiding tussen Jood en niet-Jood. Dit betekent concreet dat zoals wij het voorbeeld moeten nemen van Hasjem en de niet-Joden moeten dat eveneens doen. Hasjem heeft duidelijk empathie en handelt ook met empathie. Zoals gezegd, empathie is een rode draad door de Tora, waarvan de Zeven Wetten een onderdeel van zijn.

Hoe te dawnen voor zieken
Hagadol Hador Posek Reb Chaim [Kanievsky] sjlita leert dat het uitspreken van iemands naam de voorkeur biedt dan het in je gedachte de naam noemt. Hij refereert daarvoor naar Eruvin 54a. Wanneer iemand Joods is moet je in de eerste plaats weten wat al zijn of haar namen zijn, en vervolgens de naam van de moeder. Voorbeeld: Sjimon Reoeven ben Esther. Bij geriem is dat standaard ben of bat Sarah. Weet je de naam van de moeder niet, dan is het toegestaan om de naam van de vader te gebruiken. Voorbeeld Sjimon Reoeven ben Benjamin. Wat als je de namen van de ouders niet weet? Reb Chaim sjlita zegt dat wanneer iemand niet de namen van een van de ouders weet, hij de familienaam kan noemen of eventueel een nickname (mits die respectvol is). En anders dan alleen de naam van de persoon.

Voor niet Joden is gemakkelijk. Dat is altijd ben of bat [zoon of dochter] Noach. Altijd. Geen uitzondering.

Als je Joods bent en Ivriet kan, is het mooist om te dawnen in lasjon hakodesj, maar in je eigen taal is het ook goed wanneer je geen Ivriet kan. Op Sjabbat mag je alleen dawnen wanneer het om een zieke gaat die direct in levensgevaar is. Heb je andere zieken om je heen waarvoor je wilt dawnen, dan is het beste dat je aan die persoon denkt tijdens Sjmone Esre "Werofeh Choliem". In je eentje Tehilliem zeggen voor een zieke op Sjabbat mag.

Bron: Praying with Fire 2 van Rabbi Hersley Kleinman