 ‘eisj zarah: het vreemde vuur
We moeten een aantal parasjot terug: Ki Sisa
Terugblikje:
Aharon Kohen Haĝadol deed na ‘eigel hazahav tesjoeva. Ondanks Aharons tesjoeva, werd hij wel gestraft. Maar hij niet alleen! Mosje kwam van Sinaj af en brak bij aanzien van de ‘eigel hazahav de loechot. Waarom? Een van de meerdere verklaringen is als volgt. Het breken van de loechot komt op hetzelfde neer als het verscheuren van de ketoebah, want zoals wij zo direct zullen merken, was dit net overspel tijdens de huwelijksnacht. Mosje dacht bij dit aanschijn snel na en verscheurde de ketoebah/gooide de loechot stuk en hierdoor leek het als of niet het hele volk vreemd ging.
Ondertussen kostte deze fout Aharon twee van de vier zonen. Mosjes dawnen had effect op twee van de vier zonen (Rasji in comm. op Dwariem/Deut. 9:20), want in de eerste instantie wilde Hasjem Aharon vernietigen. Waarom werden zij gedood? Twee zonen van Hasjem hadden esj zarah, vreemd vuur, gebruikt. Het was dus een combinatie van twee factoren:
1. Zonde van Aharon en
2. ‘eisj zarah van twee van Aharons zonen. Deze zonde was de wel bekende druppel die de emmer deed overlopen.
De afzonderlijke zonde zou geen levens gekost hebben, dat is gebleken dat Aharon mocht blijven leven.
Nu, in deze parasja, komen we op de dood van twee van zijn vier zonen door ‘eisj hara’: de dood van Nadab en Abihoe.
Nadab en Abihoe waren de twee oudste en de twee bijzonderste zonen van Aharon. Hun dood onderstreept de heiliging van Hasjems Naam. De meeste commentaren volgen de sidra dat Nadab en Abihoe een fout hadden gemaakt door hun eigen wierrook in de Kodesj Hakedasjiem - de Heilige der Heiligen - te brengen. We moeten opmerken dat alleen de Kohen Hagadol – de Hogepriester – uitsluitend met Jom Kippoer de Kodesj Hakedasjiem mag betreden. RaMBaN en R’Bachya vinden dit ondenkbaar, omdat zij heel goed wisten dat zelfs hun eigen vader niet zo maar de Kodesj Hakedasjiem in kon en mocht. Deze geleerden denken dat Nadab en Abihoe de normale dagelijkse wierook op het Gouden Altaar, terwijl hen opdragen was dit niet te doen.
Rasjbam verklaart dat Nadab en Abihoe zagen hoe groot de liefde van Hasjem voor Jisrael was toen Hij via Hemels vuur het offer consumeerde (vs. 9:24). Zij wilden graag hun eigen liefde als antwoord op Hasjems liefde tonen. Zij gebruikten de wierrook om dit te doen. Zij wisten dat er een gebod was dat opdroeg iedere dag vuur en wierook te brengen. Aangezien Mosje dit niet aan iedereen verteld had dit te doen, gingen zij er van uit dat zij uit zichzelf mochten handelen. Mosje - daarentegen – wachtte op het wierook van het Hemelse vuur. Hij wilde de alle eerste wierook met Hasjems eigen vuur ontsteken om Zijn Naam te heiligen.
…’eisj zarah… vreemd vuur… Vs. 10:1.
R’Jismael gaat er van uit dat zij vuur van het Altaar hadden gebruikt, maar het was “vreemd” omdat zij niet geboden werden dit vuur te offeren. R’Akiva houdt het erop dat het vuur echt “vreemd” was, omdat het niet van het Altaar kwam.
R’Eliezer is er mee eens dat het vuur niet heilig was, maar voegt er aan toe zij dachten hier goed aan te doen zonder Mosje te raadplegen.
Hasjems beloning voor Aharon
vs 3…wajidom ‘aharon… en Aharon was stil. Aharon huilde erg luid, maar na de vertroosting van Mosje, stopte hij met huilen, leert RaMBaN ons. Sforno zegt dat Aharon getroost was met het idee dat zijn zonen Hasjem Naam heiligden. Als beloning voor zijn stilte – de aanvaarding van het G’ddelijke verordening – werd Aharon vereerd met de mitswe dat hij en zijn zonen niet onder invloed van sterke drank (jajin wesjechar… wijn en sterke drank… vs. 9) de Misjkan mochten betreden. Hasjem beloonde Aharon voor zijn stilte op een speciale wijze door direct tot Aharon te spreken (vs. 8) …wajdaber H’’el-‘aharon le’emor… en Hasjem sprak tegen Aharon; zeggende….
Omdat deze mitswe direct na de dood van Nadab en Abihoe volgde, leert R’Jisjmael dat tussen deze twee gebeurtenissen een verband bestaat. Hij denkt dat hun zonde het betreden van het Heiligdom onder invloed van wijn was! …welo’ tamoetoe… dat je niet dood gaat… vs. 9
De wetten van de Kasjroet
Aan het eind van hoofdstuk 11, vs. 43-45, geeft de Tora onomwonden de reden waarom Joden aan kasjroet moeten houden: door aan deze wetten te houden, zal de Jood zichzelf hoger in de ladder van heiligheid optrekken. Door deze wetten te negeren, vervuild hij zich niet allen, maar hij bouwt een barricade dat het begrip van heiligheid blokkeert. Dit is te vergelijken met iemand die contant zijn volumeknop van zijn IPod hoog houdt. Hij zal uiteindelijk niet meer in staat zijn de verfijnde tonen van de muziek te kunnen horen. De Tora waarschuwt dat de Joden die niet-kosjer eten nuttigen, doden hun spirituele capaciteiten en ontzeggen zichzelf de mogelijkheid om heilig te worden. En het ergste van alles is, is dat hij niet in staat is meer in te zien wát hij verloren heeft.
Rasji geeft een reden waarom diverse vlees voor de Jood verboden is. Het is de spirituele missie van de Joden om zich te kleven (devekoet) aan het Ultieme Bron van het geestelijk leven. Joden moeten consequent van het voedsel afblijven die Hasjem hen verbiedt, omdat dat voedsel hen zal tegenwerken in het behalen van het verheven doel in het Joodse leven. R'Tanchoema geeft hierin een parabool. Twee mensen gaan naar dezelfde dokter. Patient #1 mag eten wat hij wilt. Patient #2 moet zich aan de voorgeschreven dieet van de dokter houden. Patiënt #1 gaat dood. Patiënt #2 vaart er wel bij. Als je aan de dokter zou vragen wat er nu precies gebeurd is, zou hij zeggen dat voor patiënt #1 geen hoop was en daarom was er voor de dokter geen reden om hem van bepaald voedsel te onthouden. Wanneer we dit toepassen op kasjroet, wordt de parabool duidelijk: ómdat de Joden een capaciteit hebben óm dat spiritueel leven te leiden, heeft Hasjem hen voedsel "voorgeschreven" waarin zij spiritueel verder door kunnen groeien. Als je die spirituele capaciteit niet bezit, kun je er ook niet in groeien.
Chinoech geeft aan dat de schade van non-kosjer voedsel niet fysiek, maar het belemmert het hart om hogere spirituele waarden te bereiken.
Heiligheid van de Kasjroet
Als een slotakkoord plaats de Tora de Kasjroetwetten in nieuw perspectief. Consumptie van non-kosjer voedsel belemmert iemands bekwaamheid om zich te verheffen en zichzelf te heiligen. Het besmet de ziel in een manier dat geen fysiek onderzoek kan ontcijferen. Zoals eerder gezegd, het creëert een barrière tussen de Jood en zijn perceptie voor Hasjem. Geen wonder dat degene die toch verboden voedsel eten niet meer de logica van Kasjroet inzien. Het is hetzelfde als twee mensen met dezelfde pijn. De een slikt hiervoor al jaren pijnstillers en kan hierdoor de pijn van de ander moeilijk snappen. Pijnstillers verdooft de pijn. Non-kosjer voedsel verdooft de spirituele antenne.
Vs. 11:43...wenitmetem bam... zodat je niet door hen vervuild wordt... Als jij je schuldig maakt door in deze wereld van non-kosjere voedsel te eten, dan breng je die besmetting over in de Toekomstige Wereld, de Olam haba en het Hemelse Gerecht (Rasji).
We missen de 'alef in het woordje "wenitmetem". De gangbare spelling is: waw-noen-tet-mem-'alef-tav-slotmem. De spelling in deze pasoek is: waw-noen-tet-mem-tav-slotmem. Hierdoor kun je ook wenitamtem...zodat je niet door hen verdoofd wordt ... Dit geeft duidelijk de verdoving van de spirituele capaciteiten aan. De geleerden leren wanneer iemand zich een beetje besmet, hij zal zeer besmet raken. Wanneer hij zichzelf hier beneden besmet, dan zal hij daarboven besmet zijn. In deze wereld besmet hij de Olam haba. wehitqadisjtem... kie qadosj 'anie... jij zal jezelf heiligen... omdat Ik heilig ben...Vs. 44 Wanneer iemand zichzelf een beetje heiligt, zal hij zeer heilig worden. Als hij hier beneden zichzelf heiligt, dan zal hij daar boven heilig zijn. In deze wereld heiligt hij de Olam haba (Joma 39a). Om heilig te worden, moet iemand hier beneden zichzelf heiligen met - om te beginnen - de "lage" (lees eenvoudige) dingen: persoonlijk gedrag, moraliteit en eetlust. Zodra iemand zichzelf in een fatsoenlijk en moraal persoon heeft veranderd, dan is hij kan hij hulp van Boven verwachten. Want wanneer Joden werkelijk eerlijke pogingen doen om zichzelf te heiligen, zal Hasjem hen helpen en hen beschermen tegen diverse gevaren van ongewild verboden voedsel eten, waar zij niet verantwoordelijk voor zijn (Or HaChaim).
Alleen het ontzeggen van niet-kosjer voedsel maakt de gelegenheid om Zijn wegen te kunnen volgen mogelijk. Andersom gezegd: alleen het eten van kosjer voedsel geeft de gelegenheid om Zijn wegen te kunnen bewandelen. Omdat Hij heilig is, wilt Hij dat Zijn volk heilig ís.
Basisregels voor besmetting
- Voor voedsel ritueel onzuiver wordt (tamei), moet het hechsjer(kosjere goedkeuring) voorbereiding ontvangen. Dit betekent dat het voedsel door een van zeven vloeistoffen moet bevochtigd geweest zijn:
- water
- dauw
- wijn
- olie
- bloed
- melk en
- bijenhoning
(Machshiriem 6:4)
- Hechsjer kan alleen plaatsvinden nadat het voedsel los is van zijn bron, anderzijds zou ieder voedsel toemah (staat van rituele onzuiverheid. Een persoon of iets dat toemah wordt, daarover wordt gezegd dat het of hij/zij "tamei" of "onzuiver" is. Dus: toemah is de zelfstandignaamwoord van tamei) worden door het feit dat het tijdens zijn groei nat wordt.
- In Vs. 11:32-36worden drie niveaus van toemah genoemd:
- een dood dier is 'av hatoem'ah... vader of bron van besmetting
- een vaat wordt ri'sjon letoem'ah... eerste graads besmet...
- de inhoud van het vat wordt sjnie letoem'ah...tweede graads besmet
Alleen voedsel en drank kunnen sjnie letoem'ah worden, noch mensen als potten; gereedschappen kunnen risjon letoem'ah worden. Ook voedsel dat niet langer eetbaar is, kan niet besmet worden, tenzij het als een werktuig is gebruikt. Hiervoor gelden de regels van een gebruiksvoorwerp zoals een vat.
- Wanneer een karkas en voedsel samen binnen in een vat zitten, maar elkaar niet geraakt hebben, dan maakt de karkas het vat risjon letoem'ah en het vat maakt het voedsel sjnie letoem'ah.
- Om toemah over te brengen, moet het voedsel minstens het volume van een ei hebben. Het vlees van dierlijke karkas is een uitzondering van deze regel. Dergelijk vlees wordt niet beschouwd als voedsel en vervuilt zelfs wanneer het een volume van een olijf heeft: dat is de helft van de grootte van een ei.
Vragen en/of details graag contact opnemen met je rabbijn. |