Wanneer je een vogelnest aantreft onderweg in welke boom dan ook, of op de grond, ... dan zal je niet de moeder met de jongen meenemen. Je zult de moeder wegsturen en de jongen voor jezelf nemen, zodat het goed met je zal gaan en je dagen verlengd zullen worden (Dewariem 22:6-7).

Dit schijnbaar duidelijke gebod heeft aanleiding gegeven tot vele vragen, waaronder:

1. Het wegzenden van de moedervogel lijkt duidelijk een handeling, die voortkomt uit barmhartigheid. Waarom zegt de Talmoed (Berachot 33b) dat ieder die zegt „Uw (dat is G-ds) genade strekt zich zelfs uit tot een vogelnest" (d.w.z. bovengenoemd gebod) moet men het zwijgen opleggen? Dit voorschrift lijkt toch schitterend voorbeeld van „G-ds barmhartigheid voor alle vlees" (Psalm 145:9)?
2. De Tora belooft dat degene die dit gebod naleeft, beloond zal worden met geluk en een lang leven. Deze beloning wordt ook in het vooruitzicht gesteld van de naleving van twee andere voorschriften: het eren van ouders (Sjemot/Ex. 20:12) en eerlijkheid in zaken (juiste maten gewichten gebruiken) (Dewariem/Deut. 25:15). Wat hebben deze drie geboden met elkaar gemeen dat zij eenzelfde beloning krijgen?
3. De Talmoed  (Kiddoesjien 39b) brengt het volgende verhaal: Een vader vraagt zijn zoon om in een boom te klimmen en hem een paar eieren uit een nest te brengen. De zoon klimt in de boom, jaagt de moedervogel weg en neemt de eieren mee. Dus hij verdient tweemaal de beloning van geluk en lang leven - voor het eren van zijn vader en voor het wegjagen van de moedervogel. Echter, op zijn weg naar beneden valt hij uit te boom, en is op slag dood. Eén van de antwoorden die de Talmoed ter plaatse geeft, n.l. dat Tora niet verwacht dat iemand zich roekeloos gedraagt bij de uitvoering van de geboden, is moeilijk te verteren. Veel mensen (waaronder de schrijver) hebben op een haardikte na een ramp ontlopen onder veel gevaarlijkere omstandigheden dan het klimmen in een boom... Bomenklimmen is een dagelijks spel voor vele kinderen. Dus hoe kan de dood van de jongen verklaard worden in het licht van de beloften van Tora?

Wanneer wij trachten deze problemen op te lossen is het belangrijk het volgende in acht te nemen. Ten eerste hoe de diverse commentatoren het gebod van het wegzenden van de moedervogel interpreteren. En ten tweede, de verschillende interpretaties die gegeven worden aan „zodat het je goed zal gaan en je dagen ver­lengd zullen worden."

De Rambam  (Gids voor de Verdoolden 3:48) legt uit dat de reden voor dit gebod is om wreedheid ten opzichte van dieren te vermijden. Dieren houden instinctief van hun jongen en zij lijden zeer wanneer zij zien als zij worden weggenomen en geslacht. De Ha'amek Davar gaat verder en legt uit dat de speciale handeling van barmhartigheid hier het wegzenden van de moedervogel is. De moeder had uit zichzelf kunnen wegvliegen, om haar eigen leven te redden, maar in plaats daarvan blijft zij bij het nest, bereid te sterven voor haar jongen. Zij toont daarmee exceptionele barmhartigheid. Daarom is het verboden om misbruik te maken van haar medelijden en haar samen met haar jongen te grijpen.

De Ramban verandert de focus van dit gebod, en zegt dat het doel ervan is om medegevoel bij de mensen op te wekken, en niet zozeer dat Hij medelijden heeft met de vogels en andere dieren. Het is verboden dit laatste te zeggen (zoals er in Berachot 33b staat) omdat G-d het toestaat dat mensen dieren gebruiken en hen slacht voor eigen behoefte. Echter, dit gebod leert ons dat de mensen in het dagelijks leven zich behoedzaam en zorgzaam moet gedragen, rekening houdend met anderen, zelfs met dieren. Deze verklaring helpt ons de eerste vraag te beantwoorden - waarom degene die zegt: „Uw genade strekt zich zelfs uit tot een vogelnest" het zwijgen moet worden opgelegd: de reden voor dit gebod is niet om te tonen dat G-d medelijden met vogels heeft, maar om het geestelijke niveau van het Tora-volk te verheffen.

Echter, geen van beide verklaringen lijkt een antwoord te geven op de beide andere vragen, waarom een goed en lang leven de beloning is en het probleem van de vroegtijdige dood van de zoon, die uit de boom viel.
Abarbanel ziet de verzen die wij hier bespreken in veel bredere zin en met een uitgebreide betekenis. Hij ontwikkelt het begrip van G-d die de continuïteit van Zijn schepping wenst, en Die alles doet om te voorkomen dat daar een voortijdig einde aan komt. Daarom staat Hij toe dat wij vruchten plukken van de bomen, maar verbiedt Hij het ons om die fruitbomen om te hakkken (Dewariem 20:19-20). Zo ook staat Hij het toe om de jongen mee te nemen maar is het verboden daarbij ook de moeder te nemen, die nog meer jongen kan krijgen en daarmee het bestaan van de Schepping verlengt. Dus de woorden „Dat het goed met je zal gaan en je dagen verlengd zullen worden" hebben een meer universele betekenis. Het in stand houden van de Schepping betekent dat de Mens voortdurend de voorraden krijgt en het milieu dat hij nodig heeft om zijn bestaan te optimaliseren, zodat hij langer zal leven en een hoger bestaanskwaliteit zal hebben. Dit moet niet op individuele basis gezien worden, zoals het geval van het fatale ongeluk bij het vallen uit de boom, maar het is iets dat voor de gemeenschap geldt als een geheel. Individuen worden niet aangemoedigd om gevaarlijke risico's te nemen om de Schepping te laten voortbestaan. Zij moeten hun plichten zodanig uitvoeren, dat zij zichzelf als een essentiëel onderdeel van de gemeenschap niet in gevaar brengen. Zij zijn namelijk zelf een vitaal onderdeel in het voortduren van de Schepping.

Dit principe is van groot belang heden ten dage. Wanneer wij doorgaan met te genieten van de vruchten van de Schepping langs de wegen van de ver ontwikkelde technologie, dan zullen wij ons milieu met wijsheid en respect moeten behandelen. Wij kunnen ons niet veroorloven de natuurlijke grenzen van de aarde te door­breken door de krachten te breken die het natuurlijke evenwicht de optimale symbiose van de mens met de Schepping verzekeren. Zo zal men bijvoorbeeld de grootste voorzichtigheid moeten betrachten met gene­tische manipulatie's. Op korte termijn kan het de levensstandaard verhogen (vooral van een beperkt aantal multi-biljonaire multi-nationale voedselproducenten), maar tegelijkertijd kan het op lange termijn een ern­stige verstoring geven in de bestaande voedselcyclus van organisch materiaal. Een individueel project van genetische manipulatie moet het lange termijn effect onderscheiden van het korte termijn effect, ter voor­koming van een verstoring van de Schepping, opdat het begrip „zodat het goed met je zal gaan en je dagen verlengd zullen worden" niet verstoord wordt.
Dit systeem van waarden heplt ons de gemeenschappelijke noemer te zien tussen het wegzenden van de moedervogel, het eren van ouders en het op een eerlijke wijze zijn zaken drijven. Alledrie zijn nodig om een lang en gelukkig leven te verzekeren voor de leden van de gemeenschap. Dus onbelemmerde vrijheid is niet wat de meeste kinderen van jongs af aan begeren - ondanks wat zij beweren (en wat vele psychologen vandaag de dag profeteren). Zij willen een gevoel van liefde en veiligheid, die zij kunnen retourneren. Dit wordt ontwikkeld in een huiselijke atmosfeer die gebaseerd is op wederzijds respect. De ouders stellen liefdevol maar vastberaden redelijke grenzen, en het kind (op de lange duur) verkrijgt de psychologische zekerheid die hij nodig heeft om zijn of haar weg in de wereld te vinden, om zo zijn potentiëel voor het komende „goede" te optimaliseren.

Zo ook eerlijk bedrijfsethiek. Eerlijke maten en gewichten symboliseren het belang van het vertrouwen in de gemeenschap. Dus een samenleving waar mensen op sleutelposities worden aangesteld op basis van hun familie- of vriendenrelaties kan op zijn best een lelijke bestuurlijke imcompetentie opleveren - en op zijn slechtst  een complete afbraak door zelfzuchtige olicharchieën. Dit heeft wijdverspreide ziekten en sterfte veroorzaakt in menig Derde Wereld land... de antithesis van de krachten die een lang en gelukkig leven bevorderen...

Bron: Het Joodse Leven