En Jehoeda ... zei: „Zij heeft gelijk, het is van mij, want ik had haar niet aan mijn zoon Sjela gegeven"
Tora verhaalt hoe Joseef van zijn broers scheidt, trouwt en drie zonen krijgt, 'Eer, Onan en Sjela. 'Eer trouwt Tamar, maar sterft zonder kinderen na te laten. Onan trouwt dan de weduwe Tamar om de familie van zijn broer 'Eer op te bouwen in een zwagerhuwelijk - Jibboem, maar ook Onan sterf spoedig daarna. Jehoeda laat Tamar niet met zijn derde zoon Sjela trouwen want hij is bang dat die ook zal sterven, net als zijn broers. Tamar verkleedt zich nu als hoer en Jehoeda, die haar niet herkent, maakt gebruik van haar diensten en geeft haar als betaling enkele voorwerpen. Wanneer later aan Jehoeda verteld wordt dat Tamar zwanger werd aangetroffen, veroordeelt hij haar tot de brandstapel, want zij was door jibboem aan de Sjela gebonden en pleegde dus overspel. Tijdens haar proces beschuldigt zij Jehoeda niet maar toont de voorwerpen die hij haar gegeven heeft. „Zij heeft gelijk, van mij is zij in verwachting" vertaalt Rasji Jehoeda's reactie, en Ramban vertaalt: „Zij is rechtvaardiger dan ik."
De Tora verbiedt expliciet een vader huwelijksrelaties te hebben met zijn schoondochter (Wajjikra 18:15). De mitswa van jibboem - het voortzetten van de familie-lijn van een overleden familielid - is door Tora aan de broers gegeven, nooit aan de vader. Hoe dan kon Jehoeda zeggen dat Tamar verdienstelijk gehandeld had? De Ramban beschrijft de jibboen, waarbij de ziel van de overledene nieuw leven krijgt, als één van de grote mysteries van Tora. Hij schrijft dat zelfs voordat de Tora op de Berg Sinai onthuld werd, de mensen reeds de geestelijk voordelen van jibboen kenden en in die vroege tijden kon de mitswa van jibboen door alle familieleden worden uitgeoefend, niet alleen door de broers.
Wanneer wij naar dit probleem vanuit een wijder perspectief kijken, dan vinden wij in het boek Bereisjiet verschillende voorvallen, waarbij verteld wordt dat de Aartsvaderen gehandeld hebben tegen de voorschriften van Tora in. Eén zo'n voorbeeld is het huwelijk van Ja'akov met Lea en Rachel, twee zusters. De Tora schijnt zich te bekommeren om de truc van Lawan om Ja'akov met Lea in plaats van met Rachel te laten trouwen, maar nergens wordt er in de tekst een afkeuring van het gedrag van Ja'akov gesuggereerd.
De Almachtige schiep Hemel en Aarde. Hij onthulde aan Mosjé en de Israëlieten hoe wij het beste kunnen maken van onze 120 jaren of zo op aarde, door ons de sleutel te geven van de Schepping - de Onthulde Tora. Dat is Zijn Instructieboek voor ons - hoe wij met de Schepping in harmonie kunnen leven, hoe wij onze positieve potentialen kunnen maximaliseren en hoe wij een partner kunnen zijn in Zijn Schepping. De Almachtige schiep Hemel en Aarde. Hij gaf aan de mensen intelligentie en de capaciteit om Zijn Schepping in acht te nemen en Zijn wonderen te appriciëren. (Een wetenschapper vertelde onlangs dat een simpele cel veel gecompliceerder is dan de meest sophisticated computer, door mensen uitgedacht. Wanneer wij ons realiseren hoeveel herinneringen er in een mensen-geheugen ligt opgeslagen, hoeveel beelden van mensen en dingen die wij ooit gezien hebben in ons leven, hoeveel complete symfonieën en andere muziekstukken, wegenroutes, geluiden en reuken, woorden, zinsconstructies en wat niet al meer liggen opgeslagen binnen onze schedel en hoe wij al die details a la minuut kunnen herkennen en dat alles vergelijken met wat u kunt opslaan in uw moderne computer...) Hij leert ons de Schepping als het ware te „lezen". Wanneer men een boek leest, leert men de auteur kennen. Door de Schepping te lezen, leert men de Schepper kennen en komt dichter bij G-d. Wanneer men het werk van Zijn Handen ziet, gaat men G-d liefhebben en wil men dichter bij Hem zijn. Wanneer G-d ziet hoe serieus iemand is, helpt Hij hem langs dat pad. Men kan zo geestelijk groeien en Hij inspireert ons tot een dieper begrip van Zijn geheimen en hoe de Schepping in elkaar zit. Dit komt dichter bij de mystieke benadering.
Deze twee benaderingen zijn niet noodzakelijkerwijze aan elkaar tegengesteld. Het mystieke pad heeft de voorkeur van bepaalde Chassidische secten heden ten dage, maar uitsluitend binnen het raamwerk en de discipline van de Onthulde Tora en de Halacha. Echter, de Patriarchen en hun leerlingen bezaten geen onthulde Tora als zodanig. Hun begrip van Tora was voor een groot gedeelte gebaseerd op hun diepe kennis en begrip van de Schepping. Dus toen Ja'akov de twee zusters huwde, „las hij de Schepping." Ja'akov was ook dicht genoeg bij G-d om van Hem zijn eigen individuele doel in de schepping te leren - dat hij de derde in lijn was van de Aartsvaders van het Joodse Volk. Zoals de zegeningen van Ja'akov aantonen (Bereisjiet 49), had iedere zoon unieke karakteristieken die hij door zou geven en die uiteindelijk deel zouden uitmaken van het rijke mozaiek van de Twaalf Stammen van Israël. Hoewel aanvankelijk bedrogen door Lawan, zag hij in dat deze sterk verschillende, maar elkaar aanvullende stromen binnen het Volk vanTora alleen in de wereld konden komen wanneer hij beide zusters zou huwen. Dat is waarschijnlijk de reden waarom hij geen gebruik maakte van de mekach ta'oet-formule (verkeerde aankoop), het halachische argument dat voldoende zou zijn geweest om het huwelijk met Lea te annuleren. Hij voelde dus aan dat hij de Schepping op een hoger plan zou brengen door zijn huwelijk met Rachel zowel als met Lea, in plaats van die te verlagen. Dit alles klopt met het feit dat het verhaal nergens een expliciete veroordeling geeft van Ja'akovs huwelijk met Lea en Rachel onder die omstandigheden.
Het geval met Jehoeda en Tamar kan langs dezelfde lijnen worden verklaard. Tamar las ook in de Schepping en begreep de bedoeling daarvan. En zij begreep dat haar bestemming was het voortbestaan van Jehoeda's familie - waaronder begrepen de toekomstige Koning David. Daar zij niet aan Sjela tot vrouw gegeven was, had zij geen alternatief dan zwanger te worden van Jehoeda zelf, haar schoonvader. De Rambam (Hilchot Isjoet 1:4) legt uit dat hoererij in die tijd was toegestaan. Hoewel de Aartsvaderen en waarschijnlijk ook hun familie de Tora in acht namen voordat die gegeven werd, deden zij dat vrijwillig: in die tijd hadden zij de optie om „de Schepping te lezen" en de algemene wetten opzij te schuiven voor de dringende behoeften van het moment.
Bron: Joods Leven |