Zegen van Ja’aqov voor Efrajiem en Menasjèh
Toen Joseef terug uit Gosjen kwam, werd Ja'aqov ziek. Zodra Joseef dit hoorde, bracht hij zijn zonen bij zijn vader, zodat hij hen een broche kunnen geven (RaMBaN 47:29). Deze broche heeft een enorme invloed op de toekomst van Bnej Jisrael. Ja'aqov verhoogde de jongere Manesje over zijn oudere broer Efrajiem en gaf hen de status als of zij zijn eigen zonen zijn. In feite adopteerde hij hen. Hierdoor kreeg Joseef een dubbele deel van zijn erfenis. Hiermee heeft Ja'aqov de eerstgeboorte status van de stam van Re'oeven bij Re'oeven weggenomen en aan Joseefs nageslacht gegeven.
48:5: … ‘efrajiem oemenasjèh kir’oeven wesjime’on jiheoe-lie… Efrajiem en Menasjèh zullen van mij zijn zoals Re’oeven en Sjimeon…. Volgens Rasji zullen zij van Ja’aqov zijn met betrekking tot het verkrijgen van een deel van Erets Jisrael. RaMBaN leert ons dat iedere stam een gelijke deel kreeg, die zij onderling weer verdeelden. Dit betekende dat een grote en een kleine stam even grote delen kregen, waardoor iemand van een grotere stam een kleinere deel ontving dan zijn neef van de andere stam. Maar Efrajiem een dubbele portie omdat een eigen een eigen deel ontving.
vers 13
Efrajiem kreeg als jongste de zegen met de linker hand in plaats van Menasjèh omdat de rechterhand gebruikt wordt om de zegen voor het uitvoeren van de mitsvos te geven. De rechterhand heeft de spirituele voorrang.
Hier zien we dus ook weer dat de eerst-geborene niet altijd per sé de erfgenaam is. Dit hebben we ook gezien bij Yishmael en Yitzchak, Yaakov and Esav en zelfs met de 12 stammen. Yosef kreeg een deel meer dan zijn broers, ook al was Reuven de oudste.
Natuurlijk zijn de bovengenoemde allemaal hele duidelijke voorbeelden van waarom het naar hun jongere broer ging. Bijv. Yishmael omdat hij van de verkeerde moeder kwam (ook al was hij de oudste) of Esav omdat hij het gewoonweg niet waard was.
Maar Efrayim? Waarom verkoos Yaakov Avinu, Efrayim boven Menashe?
Rashi citeert de midash tanchuma hierover, en geeft de reden dat Yaakov zag dat Yehoshua ben Nun zou afstammen van Efrayim. En omdat Yehoshua Eretz Yisroel in bezit zou nemen én het volk Torah zal leren, kreeg Efrayim de zegen. Zoals er geschreven staat: "De jongere broer zal groter zijn dan de oudere en de roem van zijn nakomelingen zullen de volkeren vullen."
Vandaar zien we dus dat Yaakov er heel duidelijk nadruk om legde en er veel belang in zag om het eretz Yisroel in bezit te nemen én Torah te leren.
vers 19… jada’tie venie jada’tie… ik weet, zoon, ik weet… Niet Ja’aqovs zegen maakte Efrajiem zo groot, maar het feit dat Efrajiem met Ja’aqov Tora studeerde, waarin Ja’aqov hem onderrichtte (48:1) en ondertussen assisteerde Mènasjeh zijn vader met politiek bedrijven. Dit staat parallel met Issachar en Zevoeloen. Issachar lernde Tora en Zevoeloen deed zaken en onderhield Issachar zodat hij als een charedie kon leven. Dit was mogelijk omdat Ja’aqov hier een groot gewichtigheid aan gaf waardoor Issachar’s spirituele groei kon ontwikkelen.
vers 21
Joseef ontving – leert Maharsjal ons - deze dubbele deel van Efrajiem en Mènasjeh om zijn rechtlijnige belofte aan Ja’aqov dat hij hem in Erets Jisrael zou begraven. Dit is bijzonder omdat Joseef nu het deel van Sjechem (vers 22) zou ontvangen en de rest van zijn afstammelingen kregen het tweehonderd jaar bij de intocht. Dit is inspirerend en hoopvol voor iedere Joodse ziel uit de Joodse geschiedenis.
|