 Uit Sjeem MiSjmoeël
De Haftara voor Sjabbat Chol HaMo'eed Pesach is het 37e hoofdstuk van Jechezkel [Ezechiël]. Dit gaat over de profetie van de droge beenderen. In die profetie ziet Jechezkel een vallei vol met droge botten, waarvan G-d belooft dat ze weer tot leven zullen komen. Zelfs als alle hoop op een wedergeboorte verloren is, ziet de profeet de botten bij elkaar komen, zichzelf met vlees bedekken en weer tot leven komen. Deze profetie heeft betrekking op de techiat hametiem (de wederopstanding van de doden), die in de uiteindelijke toekomst zal plaatsvinden. De Toer haalt Rav Hai Gaon aan (Orach Chajiem 490), en legt uit dat dit fenomeen zal gebeuren tijdens Pesach; vandaar de gewoonte om dit te lezen op Chol HaMo'eed.
Laat ons eens nagaan, voorzover mogelijk, wat het verband is tussen de aard van de techiat hametiem en Pesach. Onze Geleerden verklaren dat G-d aan Avraham beloofde:
Wanneer je nakomelingen nog slechts lijken zijn, zonder spieren en beenderen, dan zullen jouw verdiensten voor hen opstaan (of: hen doen opstaan). (Bereisjiet Rabba 44:16)
Daar het algemeen bekend is dat Avrahams speciale eigenschap chesed - liefde - was, is het redelijk te veronderstellen dat de wederopstanding een reactie daarop is, als een gebaar van pure chesed van G-d. Pesach is de tijd dat G-d deze pure chesed aan Israël demonstreerde, toen hij hen uit Egypte voerde, hoewel zij misschien zijn genade niet verdiend hadden. Inderdaad, van de drie feesten (Pesach, Sjavoe'ot en Soekkot) wordt Pesach gekarakteriseerd als het feest dat het meest de eigenschappen van Avraham weerspiegelt. Dus Pesach, dat bekend staat als een tijd van chesed, is speciaal geschikt voor de chesed van techiat hametiem.
Misschien kunnen we dit idee nog wat verder uitbreiden. Zoals er een uiteindelijke en definitieve techiat hametiem zal zijn omstreeks de tijd van Pesach, zo zal er ieder jaar een soortgelijke, maar kleinere wederopstanding zijn. Volgens hetzelfde idee als in de bovengenoemde midrasj, zijn er mensen die alleen maar ‘dode lichamen zijn, zonder spieren of botten.' Dat wil zeggen, dat zij geen enkele relatie hebben met het Jodendom of iets van de innerlijke kracht die de gehechtheid aan Tora biedt. Op deze tijd van het jaar staat de verdienste van Avraham op voor zulke mensen en helpt hen terug te keren naar het pad van hun voorouders.
Dit is inderdaad wat Jechezkel profeteert in onze haftara: Ik zal Mijn geest in jou leggen en je zult leven (Jechezkel 37:14)
Hieraan zijn geen voorwaarden verbonden. G-d geeft de verdwaalde Jood een kans om op het goede pad terug te keren, ongeacht zijn verdiensten, net zoals Hij in de toekomst de doden zal doen herleven. Het enige wat hij hoeft te doen is een beetje meer te willen weten of ernaar te streven om G-ds bestemming voor het Joodse volk te appreciëren. Maar als iemand geen enkele behoefte heeft en absoluut geen verlangen naar een geestelijk leven, dan verliest hij deze gelegenheid. Hij toont aan, dat als hij in Egypte geweest was, in de diepte van de geestelijke duisternis, hij zelfs zijn deerniswekkende toestand niet had willen verlaten. Hij zou zijn gestorven tijdens de drie dagen van duisternis, samen met de rijke Joden die zodanig geassimileerd waren, dat ze geen behoefte hadden om Egypte te verlaten toen de verlossing kwam. [Zie Sjemot Rabba 14:3.] Zij waren zo ondergedompeld in materialisme, dat zij zichzelf niet konden wegrukken naar een nieuwe, geestelijk geöriënteerd bestaan. Net zoals er op die eerste Pesach geen hoop was op verlossing voor die trieste Egyptofielen, zo ook zal iemand zonder verlangen geen baat hebben bij onze Pesach en de spirituele ontwaking die het aanreikt. Wat kan zo iemand doen als hij geen verlangen heeft naar G-d en de Tora? Hij moet zichzelf in dezelfde positie voorstellen als zijn voorouders in Egypte en geestelijke inspiratie proberen te krijgen van hun houding. Zij maakten zich zorgen dat de verlossing nimmer zou komen, met name niet in de tijd van Mosjé, toen nog maar 210 van de 400 jaar voorbij waren van de ballingschap die aan Avraham was beloofd. Ze hadden het 49e niveau van geestelijke ongevoeligheid bereikt, nog maar één enkele stap van totale vergetelheid. Ze hadden het gevoel dat ze niet meer in staat waren nog eens 190 jaar van onderdrukking te verduren, zonder weg te slippen in afgrond waaruit geen ontsnappen meer mogelijk is. Maar zij wanhoopten niet, erop vertrouwend dat G-d hen niet in de steek zou laten, en ze keken uit naar de vervulling van de belofte. In feite was deze wens, in het gezicht van zulke tegenslag, op zichzelf reeds de eerste oorzaak van de verlossing.
Het is deze levensbeschouwing die de Joden geërfd hebben van hun voorouders. Zelfs wanneer de verdrukking overweldigend is, of als de Jood niets voelt voor zijn G-d of zijn volk, hoeft hij niet te wanhopen. Hij moet de hoop niet opgeven, daar G-d beloofd heeft dat verlossing en nabijheid tot Hem zullen komen, zelfs op een individueel niveau. Deze mogelijkheid om herboren te worden, zelfs in het gezich van hopeloze persoonlijke of nationale omstandigheden, is zoals we hebben uitgelegd, een speciale eigenschap van Pesach.
En net als bij onze voorouders in Egypte is het de uitgesproken hopeloosheid van de situatie die de verlossing brengt. Dit geeft ons een nieuw inzicht in de profetie van Jechezkel:
Hij zei tegen mij: „Mensenkind, deze botten vormen het hele huis van Israël. Let op, ze zeggen: ‘Onze beenderen zijn uitgedroogd. Onze hoop is verloren; we zijn afgesneden.' Daarom, profeteer en zeg tegen hen: ‘Aldus heeft Hasjem G-d gezegd: Zie, Ik open jullie graven en voer jullie op uit het graf, Mijn volk, en breng jullie terug naar de grond van Jisraël.' " (Ibid., 11-12)
Het is niet alleen maar zo dat G-d verlossing brengt als de situatie uiterst dringend is; echter, het is juist vanwege die hachelijke situatie dat er weer hoop kan ontstaan. Want als alles verloren lijkt en het volk zich tot G-d wendt voor hulp, dan verzekert Hij hun dat hij hen zal helpen opnieuw te beginnen.
Bron: Joods Leven |